De opzet was even eenvoudig als doeltreffend: 27 nummer-1 hits van The Beatles op een cd, boekje erbij en klaar.
Hoe groot de magie van de band in 2000 nog altijd was, bleek toen in de maanden die volgden de compilatie in liefst 35 landen de eerste plaats van de albumlijsten haalde en daarmee uitgroeide tot een van de best verkochte albums aller tijden. De compilatie had voor de doorgewinterde Beatles-fans overigens weinig nieuws te bieden. Hoe anders is dat met deze heruitgave, vooral als het om de luxe edities gaat.
'1' komt opnieuw uit als gewone cd en dubbel-lp, voorzien van een nieuwe mix en mastering. De luxere uitgaven ('1+') bevatten een dvd (of een blu-ray) met daarop 27 video's die op een werkelijk spectaculaire manier gerestaureerd zijn. Velen zijn overbekend, maar in deze versie is het alsof ik I Feel Fine, We Can Work It Out en Penny Lane voor het eerst zie. Ook van deze clips is het geluid opgeknapt en zijn er door Giles Martin (inderdaad, de zoon van) surround sound-mixen gemaakt. De extra luxe editie biedt nog eens 23 extra filmpjes, waarvan een deel zelden eerder te zien was. De liedjes en de beelden tonen ook nog eens hoe razendsnel The Beatles zich in luttele jaren ontwikkelde. Meer tijdloze muziek op een paar schijfjes is nauwelijks denkbaar.
Robert Haagsma vertelt over 1 en de ongeopende Beatles-archieven
Sinds ik als snotneus van een jaar of elf van mijn oudere zus de blauwe dubbel-lp van The Beatles kreeg, ben ik fan. Ik heb het hele repertoire in alle mogelijke variaties en persingen in de kast staan, inclusief materiaal dat nooit officieel uitgekomen is. Toen vijftien jaar geleden met luid tromgeroffel de compilatie 1 aangekondigd werd, werd ik er echter niet warm of koud van. Ook elders in het wereldje van Beatles-adepten waren de reacties nogal vlak. Immers, wie had al die nummer-1 hits al niet in tientallen versies op de plank staan? En waren Can't Buy Me Love, Ticket To Ride, Penny Lane, All You Need Is Love en al die andere klassiekers niet allang deel van onze collectieve dna geworden?
De samenstelling zorgde ook voor eindeloze discussies - Beatles-fans zijn de grootste zeikerds die er bestaan. Waarom was Penny Lane wel uitverkoren, maar ontbrak de 'dubbele a-kant' Strawberry Fields Forever? Please Please Me was een nummer-1 hit in de toonaangevende Engelse NME- en Melody Maker-charts, maar was ook genegeerd. Volgens sommige fijnproevers waren ook niet altijd de juiste mixen gebruikt en er was kritiek op de wel erg rigoureuze manier waarop het geluid digitaal opgeschoond was. Al snel bleek maar weer eens dat het eigenlijk goed is dat al te fanatieke fans en popjournalisten het niet voor het zeggen hebben in de muziekindustrie. Kort na het uitkomen van 1 blies het album alle mogelijke verkooprecords aan diggelen. Overigens werd ook Apple verrast door de omvang van het succes.
Tijdens een presentatie in Amsterdam van de nieuwe versie van de compilatie meldde Apple-topman Jonathan Clyde dat de verwachtingen weliswaar hoog waren - het ging per slot van rekening om The Beatles - maar dat niemand had verwacht dat het een bijna wereldwijde nummer-1 hit zou worden, resulterend in een verkoop van 31 miljoen stuks. Het was duidelijk: de honger naar de hits was bij het grote publiek onverzadigbaar. Toen enige tijd geleden geopperd werd om een nieuwe versie van de succesvolle verzamel-cd uit te brengen, realiseerde de platenmaatschappij zich wel dat het iets meer moest bieden. Er was in de loop van de jaren veel bijzonder materiaal van The Beatles verschenen, zoals de BBC-sessies en de Anthology-delen, maar een coherente verzameling van alle video's ontbrak nog. Juiste die filmpjes vormden een belangrijk onderdeel van het verhaal van het viertal uit Liverpool.
Zoals Clyde het in Amsterdam vertelde: een gegeven moment waren The Beatle zo populair dat ze overal ter wereld tegelijkertijd moesten zijn. Ook al toerden ze onafgebroken, het was onmogelijk om aan alle vraag te voldoen. Zo ontstond het idee om clips bij de singles te maken en die dan overal naartoe te sturen. Ze namen het ook heel serieus. John, Paul, George en Ring hadden een heel bijzonder gevoel voor humor en werkten met mensen die buiten begaande paden durfden te treden.
Vandaar dat veel van de video's er nog altijd heel verrassend, geestig en fris uitzien." Dat geldt zeker voor een clip als I Feel Fine waar George Harrison een boksbal als microfoon toebedeeld heeft gekregen en Ringo Starr niet drumt, maar zich op een soort hometrainer in het zweet fietst. Minsten leuk is We Can Work It Out, een relatief traditionele clip waarin Lennon op een geraffineerde manier probeert zijn collega McCartney aan het lachen te brengen. Het zijn korte impressies die veel zeggen over de bijzondere chemie van de band in 1965. De samenstellers hebben bovendien een alternatieve versie van We Can Work It Out opgedoken, waarbij McCartney inderdaad de slappe lach krijgt. Erg leuk, ook na vijftig jaar.
Een aanzienlijk deel van de clips is natui lijk overbekend, maar in de achterliggende decennia moesten we het toch doen met vervaagde en beschadigde versies. Appl besloot een heel team aan te stellen dat beelden, vaak per frame, zou herstellen zowel met de hand als digitaal. Tijdens presentatie van de nieuwe 1 werd heen weer geschakeld tussen de oude en de gerestaureerde versies. De verbetering was spectaculair, alsof een mist was opgetrokken.
Dapper als ik ben, durf ik er dus ditmaal mijn hand voor in het vuur te steken: zelfs een tijd dat de verkoop van fysieke geluidsdrager nog altijd onder druk staat, zal 1 opnieuw de winkel uitvliegen. De vraag resteert: wat nu?
'Er ligt bij Apple nog veel op de plank. Het wordt nu echt wel eens tijd voor een officiële heruitgave van de film Let It Be, het liefst met als bonus een deel van de vele tientallen uren muziek die The Beatles voor het gelijknamige album opnam. Er zijn ook nog losse songs die nog nooit (officieel) het licht zagen. De demo's van de songs die Paul McCartney in de jaren zestig schreef voor collega's als Peter & Cordon, Cilla Black en Mary Hopkin. Er is geweldig livemateriaal van de Amerikaanse tournees. Of wat te denken van de 27 minuten durende versie van Helter Skelter. De door vrijwel niemand ooit beluisterde collage Carnival Of Sound, in januari 1967 gemaakt door Lennon en McCartney, geldt zelfs als de heilige graal van de popmuziek.
Kortom: we mogen blij zijn met deze nieuwe, uitgebreide versie van 1. Hopelijk sneuvelen er weer wat verkooprecords, de muziekindustrie kan dat wel gebruiken. Maar hierna: open met die archieven. Geef ons Beatles-adepten waar we al jaren naar snakken!
(Bron: Lust For Life november 2015 - Robert Haagsma)
